Σιελογόνοι Αδένες

Οι σιελογόνοι αδένες είναι όργανα που βρίσκονται κατανεμημένα γύρω από τη στοματική κοιλότητα και παράγουν το σάλιο. Διακρίνονται σε μείζονες και ελάσσονες. Μείζονες σιελογόνοι αδένες θεωρούνται οι παρωτίδες, οι υπογνάθιοι και οι υπογλώσσιοι. Οι ελάσσονες σιελογόνοι αδένες είναι γύρω στους 400-500.

Το σάλιο είναι υγρό απαραίτητο για την πέψη, την ομιλία, την κατάποση και για τη διατήρηση της υγείας του στόματος. Η ποσότητα σάλιου που παράγεται ημερησίως είναι φυσιολογικά περίπου 1-1,5 λίτρο. Στους σιελογόνους αδένες οι συνηθέστερες παθολογικές καταστάσεις είναι οι λοιμώξεις, η σιελολιθίαση, όγκοι (καλοήθεις και κακοήθεις) και αυτοάνοσα νοσήματα.

Φλεγμονές των σιελογόνων αδένων

Ονομάζονται σιαλαδενίτιδες και μπορεί να οφείλονται σε ιούς ή σε μικρόβια. Χαρακτηριστική είναι η εμφάνιση παρωτίτιδας στην παιδική ηλικία από τον ιό της παρωτίτιδας (παραμαγούλες ή μαγουλάδες). Μικροβιακή σιαλαδενίτιδα παρουσιάζεται συχνά στους υπογνάθιους αδένες ή τις παρωτίδες και μπορεί να οφείλεται σε απόφραξη των πόρων που παροχετεύουν το σάλιο από στενώσεις, φλεγμονές ή και λίθους (πέτρες).

Σιελολιθίαση

 Το σάλιο περιέχει άλατα που μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να σχηματίσουν λίθους (πέτρες), όπως ακριβώς στους νεφρούς. Τότε αποφράσσεται ο εκφορητικός πόρος του αδένα, σταματά η αποχέτευση του σάλιου, ο αδένας διογκώνεται και ακολουθεί φλεγμονή με πόνο.

Η σιελολιθίαση άλλοτε αυτοïάται και άλλες φορές απαιτεί την αφαίρεση του λίθου με τομή μέσα από το στόμα. Η ενδοσκόπηση (σιαλαδενοσκόπηση) αποτελεί χρήσιμο διαγνωστικό και θεραπευτικό μέσο στη σιελολιθίαση των μείζονων σιελογόνων αδένων. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται η αφαίρεση του ίδιου του αδένα με χειρουργείο υπό γενική αναισθησία.

 Όγκοι Σιελογόνων Αδένων

 Αυτοί μπορεί να είναι κακοήθεις ή καλοήθεις. Οι καλοήθεις όγκοι είναι συχνότεροι ιδίως στην περιοχή της παρωτίδας. Οι συχνότεροι είναι το πολύμορφο αδένωμα και ο όγκος Warthin. Οι όγκοι αναπτύσσονται συνήθως βραδέως. Αν όμως δεν αντιμετωπιστούν, με το πέρασμα των χρόνων μπορεί ένας καλοήθης όγκος να εξαλλαχθεί και να μετατραπεί σε κακοήθη. Γι΄αυτό πρέπει οι όγκοι αυτοί πάντα να αντιμετωπίζονται με χειρουργική εκτομή.

Οι συνηθέστερες χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται για τον λόγο αυτό είναι:

Στην παρωτίδα η ενδεδειγμένη χειρουργική επέμβαση είναι η μερική ή επιπολής παρωτιδεκτομή. Η επέμβαση περιλαμβάνει αφαίρεση τμήματος του αδένα μαζί με τον όγκο (en block). Γίνεται με εξωτερική τομή γύρω από το αυτί που επεκτείνεται προς το λαιμό. Έχει την ιδιαιτερότητα της παρουσίας του προσωπικού νεύρου εντός του αδένα. Βλάβη στο προσωπικό νεύρο οδηγεί σε διαταραχή στην κίνηση των μυών του προσώπου. Ο αδένας με τον όγκο αποκολλάται από τους κλάδους του νεύρου και αφαιρείται en block. Σε αυτές τις επεμβάσεις χρησιμοποιούμε σύστημα νευροπαρακολούθησης (νευροδιεγέρτη – nerve monitoring), ένα σύστημα που ελέγχει την ακεραιότητα του νεύρου κατά την επέμβαση και μας προειδοποιεί όταν με τα εργαλεία μας κάνουμε χειρισμούς πολύ κοντά στους κλάδους του προσωπικού νεύρου.

Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία και συνήθως χρειάζεται νοσηλεία για δύο ημέρες. Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι πολύ ικανοποιητικό.

Στους υπογνάθιους αδένες επέμβαση εκλογής είναι η  εκτομή του αδένα. Αυτή γίνεται με υπογνάθια τομή και το αισθητικό αποτέλεσμα είναι άριστο.

Αυτοάνοσα νοσήματα

Το σύνδρομο Sjogren είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα το οποίο προκαλεί ξηροστομία και ξηροφθαλμία λόγω διήθησης των σιελογόνων και των δακρυϊκών αδένων. Το σύνδρομο Sjogren χωρίζεται στο πρωτοπαθές όταν εμφανίζεται μόνο του και στο δευτεροπαθές όταν συνοδεύεται από άλλες παθήσεις. Τέτοιες παθήσεις είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και η σκληροδερμία. Οι ασθενείς με δευτεροπαθές σύνδρομο Sjogren χρειάζονται μακροχρόνια παρακολούθηση λόγω του κινδύνου αναπτύξης non-Hodgkin λέμφωματος που ανέρχεται στο 5-10%.